بارداری چیست؟
دوره ای طلایی از زندگی یک زوج است و زمانی است که با وجود تغییرات فیزیولوژیک بسیار و آنچه در ظاهر خانمباردار اتفاق میافتد، هرگز با شیرینی متولد شدن نوزاد تحت الشعاع قرار نمیگیرد.
آشنایی با مراحل لقاح تا رشد جنین انسان:
در انسان تولید مثل به وسیله دو نوع سلول انجام میپذیرد. اسپرمها که به وسیله بیضه های مرد ساخته میشوند و تخمک ها که به وسیله تخمدانهای زن تولید میشوند.
هر یک از این سلولها نیمی از مجموعه DNA (ماده ژنتیک) را در خود دارند. آنها از طریق مقاربت جنسی، کنار هم قرار میگیرند، از طریق مقاربت، اسپرم وارد واژن شده، از سد سرویکس گذشته، از رحم عبور کرده و وارد لوله رحمی میشود.
از آن طرف تخمدانی که (چه به طور طبیعی وچه از طریق دارو ) به مرحله آزاد کردن تخمک رسیده، پس از آزاد کردن تخمک، توسط شرابههای لوله فالوپ دریافت شده وارد لوله میشود.در قسمت آمپول لوله که کمی نسبت به جاهای دیگر وسیعتر است ،ملاقات اسپرم وتخمک اتفاق میافتد.
اسپرم با تحرک خوب نود ثانیه یعنی یک ونیم دقیقه پس از انزال به لوله میرسد واگر تخمک (اوول) نیز باشد میتواند همان زمان با آن ترکیب شود.
اسپرم به مدت هفتادو دوساعت و تخمک حدود 24 ساعت میتواند بدون اینکه لقاح صورت گیرد در لوله بمانند .ومنتظر یکدیگر باشند. بنابراین لقاح ممکن است در زمانی متفاوت از آنکه ماتصور میکنیم اتفاق افتد.همچنین زمان متغیر در تخمکگذاری (گاهی روز دوازده، گاهی سیزده، گاهی چهارده و..) نیز مانع از زمانبندی دقیق میشود.
بنابراین چون از زمان لقاح آگاهی نداریم، طبق قرارداد جهانی، اولین روز آخرین پریود شخص را مبنا قرار داده تمام محاسبات از آن زمان انجام میشود.
وقتی یک اسپرم وارد یک تخمک شود و آن را بارور کند، DNA مرد و زن ترکیب شده، سلول جدیدی حاصل میشود که تخم یا زایگوت نام دارد.
بارداری زمانی رخ میدهد که این سلولها خود را در رحم جای میدهند. در طول بارداری که حدود40 هفته یا نه ماه از LMP یعتی اولین روز آخرین پریود طول میکشد، این سلولها تکامل یافته، نوزاد را به وجود میآورند.
سلولی که از اتصال تخمک و اسپرم حاصل می شود، تخم نام دارد. در عرض 2 روز پس از بارداری، تخم سفر خود را از طریق لوله حمل تخمک به سمت رحم آغاز میکنند که این امر با فعالیت عضلات جدار لوله میسر میشود.
در همین زمان، تخم خود را مکرراً تقسیم میکند تا مجموعهای از سلولها به نام مورولا حاصل شود. پس از5 تا7 روز این مجموعه سلول به رحم میرسد.
این مجموعه خود را به صورت امنی در آندومتر (سطح داخلی رحم) جای میدهد و به رشد خود ادامه می دهد. از این لحظه به بعد از بارداری به خوبی تثبیت میشود.
یک بخش از مجموعه سلولـی به داخل آندومتر رشد میکند و تبدیل به جــفت میشود کـه نوزاد در حال تکامل را تغذیه می کند. بقیه سلول ها که نوزاد بهوسیله آنها رشد خواهد کرد، تبدیل به جنین میشوند.
از سلولهایی از جنین که بلاستوسیست نام دارد، هورمون HCG ترشح میشود. که وارد خون شده ونشانه بارداری است.از حدود سه چهار روز بعد از لقاح قابل اندازه گیری در خون است ولی معمولا صبر میکنیم تا عقب افتادن پریود اتفاق بیفتد و آزمایش میدهیم تا جواب دقیق به دست آید.
حرکت اسپرم در لوله فالوپ به سمت تخمک
لحظهای بسیار حیاتی
یکی از 200 میلیون اسپرم پدر در غشاء تخمک مادر نفوذ میکند
هورمون HCG
ولی در آزمایشگاههای معتبر هورمون HCG یک هفته قبل از موعد احتمالی پریود در خون و یک هفته بعد از زمان احتمالی پریود در ادرار معلوم میشود.
اندازهگیری این هورمون در بررسی سلامت جنین ، پیگیری بعد از سقط، مول، تشخیص بارداری خارج رحمی و….بسیار مهم است.
تستهای خانگی BABY CHECK با استفاده از سنجش HCG در ادرار هستند. بنابراین یک هفته بعد از قطع پریود بیشترین نتیجه را میدهند.هرچند که منفی کاذب دارند.
یعنی اگر BABY CHECK منفی بود باید حتما آزمایش بتا از خون گرفته شود. ولی مثبت بودن آن به منزله بارداری است.که این بارداری باید ازنظر محل (داخل یاخارج رحمی) چک شود.
بنابراین:
تقریبا 24 تا 30 ساعت بعد از لقاح، زیگوت نخستین تقسیم سلولی را با استفاده از فرآیند میتوز انجام میدهد یک سلول به دو قسمت، دو به چهارشنبه و به همین صورت این کار ادامه مییابد.
در مدت 3 تا 4 روز بعد از لقاح، سلولهای تقسیم شونده جنین دارای یک شکل کروی میگردند. و این جنین را مورولا میخوانند.
در مدّت 4 تا 5 روز، در داخل توپ سلولی حفره ای ایجاد می شود. و پس از آن این جنین بلاستوسیست نامیده میشود.
سلولهایی كه در داخل بلاستوسست ھستند توده داخلی سلول نامیده می شوند. و رشد سر، بدن و ساختهای دیگر را كه برای انسان در حال رشد حیاتی است را باعث میشود.
سلولهایی داخل توده سلولی داخلی سلولهای بنیادین نامیده می شوند چون آنها توانایی ساخت بیش از 200 نوع سلول که در بدن انسان هستند را تشکیل دهند.
بعد از جابجا شدن بطرف پایین مجرای رحمی، جنین ابتدایی خود را در دیوار داخلی رحم مادر جاسازی میکند. این عمل را القاء می نامند، كه 6 روز بعد از لقاح آغاز و 10 تا 12 روز بعد از آن به پایان میرسد.
تقسیم سلولی
تقریبا 24 تا 30 ساعت بعد از لقاح، زیگوت نخستین تقسیم سلولی را با استفاده از فرآیند میتوز انجام می دهد یک سلول به دو قسمت، دو به چهارشنبه و به همین صورت این کار ادامه مییابد
در مدت 3 تا 4 روز بعد از لقاح، سلولهای تقسیم شونده جنین دارای یک شکل کروی میگردند. و این جنین را مورولا می خوانند.
در مدّت 4 تا 5 روز، در داخل توپ سلولی حفره ای ایجاد می شود. و پس از آن این جنین بلاستوسیست نامیده می شود.
سلولهایی كه در داخل بلاستوسست ھستند توده داخلی سلول نامیده می شوند. و رشد سر، بدن و ساخت ھای دیگر را كه برای انسان در حال رشد حیاتی است را باعث میشود.
سلولهایی داخل توده سلولی داخلی سلولهای بنیادین نامیده می شوند چون آنها توانایی ساخت بیش از 200 نوع سلول که در بدن انسان هستند را تشکیل دهند.
بعد از جابجا شدن بهطرف پایین مجرای رحمی، جنین ابتدایی خود را در دیوار داخلی رحم مادر جاسازی میکند. این عمل را القاء می نامند، كه 6 روز بعد از لقاح آغاز و 10 تا 12 روز بعد از آن به پایان میرسد.
لانه گزینی مورولا
سه لایه مهم تشکیل دهنده اعضای جنین
۱- اکتودرم
۲- مزودرم
۳- اندودرم
اکتودرم منشاء ساختارهای بسیاری است مانند مغز، نخاع، عصب ھا، پوست، ناخن ھا، و مو.
اندودرم دستگاہ تنفس و گوارش، جگر و لوز المعده را میسازد.
مزودرم قلب، کليه ھا، استخوانھا، غضروفها، عضلات، سلولهای خون، و ساختھای دیگر را تشکیل میدهد.
در مدّت 3 هفته مغز به 3 قسمت اصلی تقسیم می شود كه آنھا را جلو مغز مغز میانی و عقب مغز می نامند. رشد دستگاههای تنفّس و هاضمه هم در جریان است.
رگهای خونی در سرتاسر جنین تشکیل میشوند، و قلب لولهای پدیدار میشود.
تقریبا بلافاصله، قلب با رشد سریع بزرگ شدنی در خود محفظه هایی را ایجاد و شروع به رشد میکند.
3 هفته و یک روز بعد از لقاح قلب شروع به تپیدن میکند.
دستگاه گردش خون یا گروهی از اعضای مربوطه نخستین دستگاه بدن است كه به حالت عملیاتی میرسد.
بنابراین:
باتوجه به اینکه اولین عضوی که به طور عملکردی در بدن تشکیل میشود قلب است و این اتفاق در هفته سوم رخ میدهد، اگر حیات را تشکیل قلب بدانیم این اتفاق درهفته سوم پیش میآید.
حال آنکه ضربان فلب را با سونوگرافی واژینال در هفته پنجم وبا سونو گرافی شکمی در هفته هفتم خواهیم دید.
پس تصور اینکه میتوانیم جنین را به خیال زنده نبودن سقط کنیم اشتباه است.
رویان (جنین اولیه)
روز هجدهم لقاح
پس از لقاح قلب ضربان مییابد
رویان (جنین اولیه)
روز 22 لقاح
قسمت خاکستری مغز است
چند نکته مهم در بارداری
⚘ طول دوره بارداری ۲۸۲ روز پس از لقاح میباشد.
⚘ باروری پس از لقاح اسپرم با تخمک در وسط سیکل ماهانه رخ میدهد.
⚘ بنابر توافق جهانی دوره باروری را براساس هفته و از اولین روز آخرین پریود محاسبه میکنیم.
⚘ طول دوره باروری بین ۴۰ تا ۴۲ هفته است و از هفته سی و هشتم جنین کاملا رسیده است.
⚘ بنابراین دانستن تاریخ اولین روز آخرین پریود بسیار مهم است.
⚘ بهتر است تاریخ دوپریود آخر خود را دقیق بدانید و به تغییرات آن دقت کنید.
⚘ در افرادی که سیکل منظم ماهانه ندارند تعیین سن بارداری و زمان احتمالی زایمان دقیق نیست.
⚘ سونوگرافی به تعیین سن بارداری و زمان احتمالی زایمان، در افرادی که پریود نامرتب دارند یا تاریخ آخرین پریود خودرا فراموش کردهاند کمک میکند.
دکتر نرگس تاج دینی با بیش از بیست سال سابقه طبابت در حیطه جراحی زنان، زایمان، نازایی و زیبایی زنان و با بهره گیری از دانش به روز و کارآمد در این حیطه، تمامی آنچه به بانوان مربوط است را در کلینیک تخصصی خود ارائه می کند.