بیماریهای زنان
پیشگیری، تشخیص ودرمان بیماریهای دستگاه تناسلی بانوان، مراقبت‌های بهداشتی و غربالگری بیمایها، بهداشت باروری مراقبت از مادر باردار و انجام زایمان،جراحی توده‌ها و تومورها و….همگی در حیطه تخصص پزشک جراح متخصص زنان و زایمان است.
در این‌بخش درمورد شایعترین بیماریهای بانوان صحبت می‌کنیم
ساختار دستگاه تناسلی بانوان
دستگاه تناسلی بانوان شامل دوقسمت خارجی و داخلی است.
دستگاه تناسلی خارجی که شامل:
ولو (فرج)
واژن
دستگاه تناسلی داخلی که شامل:
رحم
رحم‌شامل دو قسمت اصلی جسم رحم و دهانه‌رحم یا سرویکس است.
جسم رحم هم از دوب خش فیبری عضلانی و قسمت مخاطی تشکیل شده است.
لوله‌های رحمی
لوله‌های رحم در داخل شکم بوده که دو عضو ظریف مخاطی هستند که وظیفه انتقال اسپرم و سلول تخم را بعهده دارند.
تخمدان‌ها
تخمدان‌ها دو عضو کوچک بادامی شکل هستند که در شکم قرار داشته و وظیفه تولید تخمک (نطفه زن) و هورمون‌های زنانه را به‌عهده دارند.
درمورد یکی از شایعترین بیماریهای بانوان یعنی فیبروم ها صحبت خواهیم کرد.نام دیگر فیبروم‌میوم‌است و میتوان انهارا معادل هم‌به کار برد.
فیبروم چیست؟
همانطور که گفتیم رحم از دوقسمت عضلانی فیبری و مخاطی تشکیل شده است.
فیبروم (میوم) ها ناشی از تکثیر غیر‌عادی ولی خوش‌خیم بافت عضلانی فیبری رحم هستند.
اگر این تکثیر به‌صورت بدخیم باشد به آن سارکوم یا فیبرو سارکوم می‌گویند.
درحقیقت فیبروم‌ها شایعترین تومور خوش‌خیم رحم هستند و دربسیاری از موارد به طور اتفاقی در سونوگرافی کشف می شوند و علامت خاصی نداشته و اکثرا نیاز به درمان ندارند.
علت تشکیل فیبروم‌ها
دقیقا معلوم نیست که به چه علت این تکثیر سلولی رخ میدهد.
افزایش سن
اختلال در تعادل هورمونی به‌ویژه افزایش نسبی استروژن
ژنتیک (در بعضی نژاد‌ها به‌ویژه سیاه پوستان شایعتر وبزرگتر است.)
و …
انواع فیبروم (میوم)
فیبروم ا از لحاظ مکان قرارگیری در رحم به سه فرم اصلی هستند:
۱- ساب سروز (زیر لایه خارجی رحم،)
۲- ساب موکوس (داخل دیواره مخاطی)
۳- اینترامورال (داخل دیواره رحم)
نکات مهم درمورد فیبروم‌ها
⚘ فیبروم‌ها تومورهای خوش‌خیم وبسیار شایع رحمی هستند.
⚘ معمولا علامتدار نیستند.
⚘ اگر به طور روتین تعدادی از خانم‌های میانسال را که مشکلی ذکر نمی‌کنند سونو گرافی کنیم، بیشتر از نیمی از آنان فیبروم دارند.
⚘ فیبروم‌ها معمولا به صورت چند‌تایی هستند.
⚘ تازمانی که فیبروم‌ها مشکلی ایجاد نکرده اند، نیاز به درمان ندارند.
چه زمانی فیبروم‌ها را درمان می‌کنیم؟
زمانی که فیبروم‌ها این علائم را در فرد ایجاد کنند.نیاز به درمان دارند
قطعا باید مطمئن شد که عامل ایجاد علائم زیر فیبروم‌ها هستند.
خونریزی
درد
علائم انسدادی
تازایی
رشد غیر‌هادی
و …
شایعنرین عارضه فیبروم‌ها خونریزی است
این به دلیل افزایش سطح اندومتر (دیواره داحلی رحم) و احتمالا تغییر تعادل هورمون استروژن است.
فشار توده فیبرومی به اعصاب لگن واحشای مجاور سبب درد می‌شود.
علائم انسدادی:
توده فیبرومی بزرگ با فشار به مثانه میتواند سبب مشکلات ادراری یا باد فشار به روده‌ها مشکلات گوارشی را سبب شود.
معمولا فیبروم عامل نازایی نیست مگر فیبروم‌های بزرگ (بالاتر از 3-4 سانت،که سبب خونریزی شده‌اند،)
یا فیبروم هایی که مکان آناتومیک آنها درمسیر باروری وهدایت جنین مشکل ایجاد کند.مثلا فشار به لوله یا سرویکس.
در میوم‌های اینتر لیگامنتری یا سرویکال،
همچنین گفته می‌شود فیبروم‌های بالای 4 سانت با ترشح موادی مانع از لانه گزینی می‌شوند.
فیبروم‌های با رشد سریع ممکن است سرطانی شده باشند و باید سریعا درمورد جراحی آنها تصمیم گرفت.
درمان فیبروم‌ها
۱- درمان دارویی
استفاده از این دارو ممکن است سبب قطع قاعدگی یا لکه بینی شود.باید انتخاب بیمار به درستی انجام شود وعوارض را در نظر داشت.
۲- درمان جراحی اصلی فیبروهای علامت دار یا فیبروم‌های با رشد سریع برداشتن آنها از طریق عمل جراحی است.
منظور از علامتدار شدن، ایجاد خونریزی شدید رحمی، دردشکم و مشکلات انسدادی مثل فشار به کلیه و مثانه و روده و کمر می‌باشد.
باید دانست جراحی برداشتن میوم یا میومکتومی عملی خونریزی دهنده است وممکن است حتی درموارد بزرگ وبدجا به هیسترکتومی (برداشتن رحم ) شخص بیانجامد.
الیته در دستان باتجربه وآگاه به روش‌های جراحی وکنترل خونریزی میزان عوارض کمتر است.
نکته بسیار مهم در درمان جراحی فیبروم‌ها ضرورت جراحی آنهاست.
یعنی اگر بیمار علائم خونریزی، درد، علائم انسدادی، نازایی و…رادارد، باید حتما مطمئن شد که به دلیل فیبروم این اختلال پیش آمده وبعد اقدام به جراحی کرد، که دچار عوارض خونریزی وچسبندگی و….نشویم.
برهمین اساس حتما باید قبل از میومکتومی (جراحی میوم یافیبروم)به دلیل خونریزی با انجام کورتاژ تشخیصی یا بیوپسی اندومتر ضایعات دیواره داخلی رحم رارد کرد.
با انجام IVP یا اصطلاحا عکس رنگی کلیه بیماریهای کلیه ومجاری ادراری و با انجام باریم انما یا عکس رنگی روده بیماریهای دیگر روده را رد کرده و از اثر فشاری میوم بر آن‌هااگاه می‌شویم.
ام ار ای نقش مهمی در تشخیص، بررسی اندازه، موقعیت و نهایتا درمان میوم (فیبروم) دارد.
همچنین در مورد سایر عوارض…
انواع روش‌های جراحی میوم
به دوروش
۱- باز (لاپاروتومی) و
۲- بسته (لاپاروسکوپی) انجام‌می‌شود.
هردوروش،مزایا و معایب خودرا دارد.
با توجه به سن، اندازه تعداد و محل فیبروم‌ها، بیماری زمینه‌ای فرد و ….پزشک تصمیم می‌گیرد که چه روشی را برای فرد انتخاب کند.
میومکتومی یا برداشتن میومها (فیبروم‌ها) عملی بسیار خونریزی دهنده است.
پزشک جراح زنان باتجربه نحوه به کاهش رساندن
میزان خونریزی حین عمل را می‌داند و اقداماتی انجام میدهد که بهترین نتیجه را داشته باشد.
آمبولیزیشن میوم
یکی دیگر از روش‌های نسبتا جدید درمان فیبروم‌آمبولیزاسیون آن است که درمواردی که فیبروم‌بسیار بزرگ است و احتمال خطر خونریزی و سایر عوارض وجود دارد، یا فرد به دلیل بیماریهای زمینه‌ای قادر به تحمل عمل جراحی نیست یا…. به کار می‌رود.
در این روش زیر گاید سونو و از طریق کاتترهای مخصوصی لخته هابب به مسیر عروق خون دهنده به فیبروم ارسال می‌شود و با ایجاد انسداد در رگ و کاهش خونرسانی، میوم کوچک می‌شود.
از کجا بفهمم فیبروم دارم؟
شدید شدن یا هر اختلال دیگر در پریود
درد شکم
بزرگ‌شدن شکم
احساس توده در زیر شکم
بویژه در همراهی‌با تکرر ادرار و فوریت
دیدن فیبروم در سونوگرافی
و …
درصورتی‌که فیبروم کوچکی دارید که از نظر پزشک نیاز به درمان نداشته هرسه تا شش ماه یکبار سونوگرافی کنید تا از روند رشد احتمالی آن آگاه شوید.
فیبروم در بارداری
فیبروم ها براساس محل به سه گروه اصلی تقسیم می‌شوند:
- ساب سروز
- اینترامورال
- ساب موکوس
اگر فیبروم‌ها بزرگ باشند یا به حفره درونی رحم (اندومتر ) نفوذ کرده باشند ممکن است در لانه گزینی جنین اختلال ایجاد کرده یا باعث سقط شوند.
در بسیاری از موارد فیبروم‌ها مشکلی برای جنین بوجود نمی‌آورند.
به دلیل تغییرات هورمونی اندازه میومها میتواند دستخوش تغییراتی شود.
میومها در یک ماهه اول رشد می‌کنند.
در سه ماهه دوم ثابت میمانند یا کاهش رشد دارند
در سه ماهه سوم یا ثایت می مانند یا افزایش رشد دارند.
پس از ّآنکه میوم بزرگ شد ممکن است خونرسانی مناسبی پیدا نکند و از درون دچار نکروز شود که به ان دژنرسانس یا استحاله سرخ می گویند.
(Red deheneration)
این وضعیت درد شدیدی را در فرد بوجود می اورد که در قدیم به ان تب شکم دیوانه نیز می‌گقتند و با علائم پارگی یا چرخش کیست تخمدان، اپاندیسیت، پارگی ابسه, عفونت و سنگ‌کلیه، جداشدن جفت و…. شبیه است.و همچنین شدت درد میتواند سبب انقباضات زایمان زودرس شود.
بنابراین هر خانم باردار با درد شکم باید حتما سریعا به مطب پزشک متخصص زنان مجرب یا بیمادستان مراجعه کند و با انجام ازمایش و سونوگرافی علت درد شکم وی مشخص شود.در خانمهایی که سابقه فیبروم و بزرگ شدن ان را دارند به استحاله سرخ میومها باید فکر کرد.
بستری، استراحت مطلق .تجویز مسکنی که پزسک صلاح بداند، مصرف مایعات و سرم درمانی و درصورت لزوم دادن داروی توکولیتیک،(یعنی دارو برای درمان زایمان زودرس) ضرورت دارد.
دکتر نرگس تاج دینی با بیش از بیست سال سابقه طبابت در حیطه جراحی زنان، زایمان، نازایی و زیبایی زنان و با بهره گیری از دانش به روز و کارآمد در این حیطه، تمامی آنچه به بانوان مربوط است را در کلینیک تخصصی خود ارائه می کند.
